Sjoerd Westra, Wietse Koostra en Leon ten Have (achter)

De samenwerking tussen verschillende instanties als de Sociale Dienst, de gemeente en het UWV heeft in de Achterhoek veel meer opgeleverd dan alleen de gewenste efficiency. Het WSPA is een allround adviseur geworden voor alles rond het thema arbeid. De bemiddeling beperkt zich ook niet meer tot de traditionele functies en sectoren. Ook in dat opzicht is het WSPA allround geworden en toont het zich een succesvolle pionier in nationaal én internationaal opzicht.

Tekst: Jeroen Kuypers Fotografie Marcel Krijgsman

“We heten niet voor niets ‘Werkgeversservicepunt’,” zegt accountmanager Leon ten Have. “We rijden rond op alle bedrijventerreinen in de regio, we weten wat er achter de muren speelt en we beschikken over een immens netwerk. Daardoor kunnen we werkgevers tegenwoordig veel beter helpen dan vroeger. We stellen ons het liefst niet langer op als een zuivere leverancier van ‘handjes’ maar veeleer als een businesspartner. Voor welke uitdagingen sta je als werkgever en hoe kunnen wij je daarbij behulpzaam zijn? Al pratend komen er dan kwesties aan de orde waar we vroeger aan voorbij zouden zijn gegaan maar nu op in gaan.”

‘WAAROM WERKEN JOUW MENSEN ZO?’
Volgens zijn collega Sjoerd Westra betreden de adviseurs van het WSPA daarmee geen onbevoegd terrein: “We zijn geen bedrijfsadviseurs en we stellen ons ook niet als zodanig op. Als een ondernemer vastloopt in zijn arbobeleid gaan we dus zelf geen risicoanalyses voor hem uitvoeren maar durven we hem wel een specialist in ons netwerk aan te bevelen. In dat opzicht zijn we schoenmakers die bij onze leest blijven. Maar we beschikken inmiddels over zó’n grote expertise rond het thema arbeid dat we verder kunnen en durven kijken dan het plaatsen van mensen, dat we ook het productieproces zelf waarin die arbeidskrachten terecht gaan komen kritisch onder de loep kunnen nemen. Veel is simpelweg een kwestie van de juiste vragen stellen. We lopen samen met de ondernemer door het bedrijf, geven onze ogen de kost en vragen hem: ‘Waarom werken jouw mensen zo?’.”

OPKNIPPEN
Het WSPA durft tegenwoordig de hele organisatie van een proceslijn op zich te nemen, en niet alleen de plaatsing en begeleiding van werknemers in een bestaand stramien. Zo blijken doorlooptijden verbeterd te kunnen worden, uitvalpercentages verlaagd en productiecijfers verhoogd, zonder dat dit ‘eigenlijk’ de bedoeling was. Die vaardigheid komt niet uit de lucht vallen. “De Sociale Werkvoorziening heeft in wezen nooit anders gedaan”, zegt Ten Have. “De doelgroep die daarin werkzaam was, had beperkingen. Dat was een gegeven. Het antwoord van de begeleiders op die uitdaging was het proces in stukjes op te knippen. Zolang elk stukje maar uit repeterende werkzaamheden bestond, kon je als Sociale Werkvoorziening álles fabriceren of assembleren, tot high tech producten aan toe. Je wist ook over welke vaardigheden de individuele medewerkers beschikten. De een kon slechts enkelvoudige taken aan, de ander meervoudige, en in de combinatie kwam je tot verrassende resultaten. Maar tot voor de fusie van onze verschillende diensten hadden we als adviseur ook onze eigen beperking. We konden slechts een klein deel van de kandidaten in de kaartenbakken aanbieden. Sinds de fusie kunnen we de volledige taart aansnijden en niet langer slechts ons eigen stuk.”

STEEDS MEER KANDIDATEN OP HBO NIVEAU
Door die samenvoeging van bestanden moet het begrip ‘afstand tot de arbeidsmarkt’ veel ruimer worden geïnterpreteerd dan voorheen. Er is de groep die wegens een verstandelijke of lichamelijke beperking begeleiding op- of aanpassing van de arbeidsplek behoeft. Er is de groep oudere werknemers die door reorganisatie en digitalisering zijn werk verloren heeft. Dat gaat van productiemedewerkers tot bankemployees. Er is de groep jongeren zonder startkwalificatie. En dan zijn er nog de individuen die buiten die groepen vallen. De afstanden tot de arbeidsmarkt verschillen sterk, in lengte en in aard. “Het traditionele beeld van onze dienstverlening is dat wij alleen maar arbeidskrachten bemiddelen voor relatief eenvoudig productiewerk, voor postkamers of voor groendiensten, maar dat plaatje is onvolledig”, aldus Westra. “We bemiddelen ook steeds meer kandidaten op hbo-niveau. We hebben bijvoorbeeld voor een softwareontwikkelaar een man geleverd die is opgeleid tot informaticus en erg getalenteerd is in zijn vak, maar die wegens een storing in het autismespectrum geen werk vond. De werkgever had het erg moeilijk in deze hoogconjunctuur reguliere kandidaten te werven en wilde het experiment aangaan. Daarin ging hij zover dat hij het sollicatiegesprek bij de kandidaat thuis voerde, om hem zoveel mogelijk op zijn gemak te stellen. En het experiment slaagde. De informaticus is erg blij met zijn werkplek en de werkgever heeft er een sterk gemotiveerde en uitstekende werkkracht bij.”



BEMIDDELD IN HET TWEEDE SPOOR
Omgekeerd kan het WSPA werkgevers ook helpen met het zoeken naar een uitweg uit een vastgelopen arbeidsrelatie. “Een bedrijf had een werknemer die jarenlang goed had gefunctioneerd maar nu, als gevolg van een hersenbloeding, niet meer kon re-integreren in de organisatie. Maandenlang was de dienst HR bezig geweest, zonder resultaat, en de grens van de twee jaar begon te naderen. Daarop hebben wij bemiddeld in het tweede spoor, met een nieuwe baan elders als gevolg.” Westra plaatst er meteen een kanttekening bij: “We hebben geen rapporten geschreven voor deze werkgever, geen onderzoeken uitgevoerd, maar uitsluitend ons enorme netwerk aangesproken en onze eigen expertise ingezet. Opnieuw: wij zijn geen bedrijfsadviseurs en we ambiëren die positie ook niet, maar ook zonder dat kunnen we veel betekenen voor een werkgever.”

VOORBEELD VOOR DE BUURLANDEN
De toenemende verkrapping van de arbeidsmarkt als gevolg van de aanhoudende hoogconjunctuur laat steeds meer werkgevers een beroep doen op het WSPA. De Participatiewet die in 2015 van kracht werd, begint bij werkgevers steeds meer tussen de oren te komen. Ook het feit dat een organisatie als het UWV landelijke convenanten afsluit, om een deel van de invulling van de vacatures in sectoren als de zorg op zich te nemen, helpt daarbij. Maar het WSPA biedt Ten Have en zijn collega’s nog een extra voordeel: de samenwerking tussen de diensten heeft ook intern geleid tot een verdergaande ontschotting. Er bestaan geen bureaucratische muren tussen het UWV, de deelnemende gemeenten en de Sociale Dienst. “De verantwoordelijkheid wordt zo laag mogelijk gelegd”, aldus Ten Have. “Wij hoeven niet eerst talloze procedures te doorlopen en maar te hopen dat iemand bovenin een positieve beslissing zal nemen. Als we een kans zien om een werkgever te helpen, krijgen we het groene licht. Liever achteraf ‘sorry’ zeggen dan bij voorbaat ‘nee, het kan niet’, is ons devies. Daarin zijn we wel vrij uniek in het land. Ik ben me dat pas gaan realiseren toen ik het voorbije jaar steeds meer bezoek kreeg van collega’s uit andere regio’s en zelfs uit het buitenland. De Duitsers zijn bij ons komen kijken hoe wij het aanpakken. Dat zijn dan nog naaste buren, maar ook twintig Belgen hebben de verre reis naar Winterswijk gemaakt en zelfs vanuit Zwitserland kwam de vraag onze methode nader toe te lichten. Blijkbaar zijn we een voorbeeldfunctie aan het vervullen.”

JONGEREN ZONDER STARTKWALIFICATIE
Maar naarmate meer kandidaten met succes bemiddeld worden, raakt het bestand uitgedund. Bovendien verdwijnen de meest kansrijke het eerst uit de kaartenbakken. Kan de arbeidsbemiddeling van het WSPA ten onder gaan haar eigen succes? “Dat geloof ik niet”, antwoordt Ten Have. “Op papier streeft onze organisatie er weliswaar naar zichzelf overbodig te maken, maar in praktijk denk ik dat wij nooit zo’n staat van volledige werkgelegenheid zullen bereiken dat er letterlijk en figuurlijk geen kandidaat meer in ons bestand zit. In de eerste plaats zal er vroeg of laat ongetwijfeld weer een fase van groeivertraging of recessie aanbreken waarin de werkloosheid stijgt. Dan behoren de mensen die wij bemiddeld hebben veelal tot de eersten die op straat staan. Daarom streven we zo hard naar verduurzaming van hun arbeidsrelaties. In de tweede plaats is er de impact van robotisering en digitalisering die functies doet verdwijnen en dus tot ontslagen leidt. Iets anders is dat we nu weliswaar het aantal werkzoekenden sterk zien dalen maar dat het aandeel van de jongeren daarin gelijk blijft. Met andere woorden: niet de ouderen maar de jongeren profiteren het minst van de economische heropleving. Jongeren blijven daarom voor ons een aandachtspunt. Het gaat dan vooral om tieners en twintigers zonder diploma, dus de prioriteit ligt voor ons niet op het bemiddelen naar werk maar naar scholing. Het liefst leiden we hen naar een voltijdse opleiding en als dat niet kan geven we de voorkeur aan een baan waar werken en leren met elkaar worden gecombineerd.”

TEGEMOET TREDEN
Maar wat de toekomst economisch ook brengt, voor het komend jaar zal de vraag naar arbeidskrachten onveranderd hoog blijven. Werkgevers hebben het al lang niet meer voor het uitzoeken nu het aantal kandidaten dat op een vacature reageert veel lager is komen te liggen dan enkele jaren terug. De juiste man of vrouw voor de functie te vinden vereist daarom steeds meer zoekwerk, steeds meer creativiteit en durf. Juist daarom is het voor bedrijven zo’n goede ontwikkeling dat het WSPA hen daarin tegemoet treedt. De organisatie beschikt over eigen kanalen naar werkzoekenden, over een eigen expertise en een uniek ondernemerschap in arbeidsbemiddeling. Ook voor functies die misschien niet direct met het WSPA geassocieerd worden geldt daarom: aarzel niet en neem contact op. De meest geschikte kandidaat komt immers steeds vaker uit deze onverwachte hoek.

www.wspachterhoek.nl
www.uniekeachterhoekers.nl


SDOA WERKT NIEUWE APP BIEDT DIRECT ANTWOORD Het WSPA krijgt dagelijks honderden telefoontjes te verwerken met steeds weer dezelfde vragen: Wanneer wordt mijn loon of uitkering betaald? Kan ik nog solliciteren op die vacature? Is er nog plaats voor die cursus? Het beantwoorden daarvan legt een groot beslag op de beschikbare tijd en aandacht van de medewerkers, energie die nuttiger kan worden besteed om klanten van dienst te zijn. Daarom heeft het WSPA samen met SDOA een eigen app laten ontwikkelen waarmee de uitkeringsgerechtigde of werknemer zelf met één druk op de knop het antwoord kan vinden. Zo biedt de app een lijst van vacatures, waarop de kandidaat direct kan reageren per e-mail of sms, en een overzicht van de dagen waarop uitkeringen en lonen worden gestort. Zo’n app geeft niet alleen de medewerkers van het WSPA rust maar ook de gebruikers zelf. Wie weet dat zijn uitkering over zes dagen op zijn rekening staat, hoeft zich niet eerst urenlang druk te maken of het geld wel op tijd komt. Ook die energie kan beter aan werk worden besteed. SDOA werkt vormt dus voor alle betrokken partijen een vooruitgang.

DE VERBINDER TUSSEN BESTUUR EN BELEID Wietse Kooistra is sinds oktober 2018 teamleider van de uitvoeringsorganisatie van het WSPA. Hij heeft een ruime ervaring met uitvoerende taken en managementtaken, elders in het land, maar heeft ook zelf nog met randgroepjongeren gewerkt. Contact met het werkveld is voor Kooistra een primaire voorwaarde om zijn werk goed te kunnen doen: “We hebben twee soorten klanten: werkzoekenden en werkgevers. Om die optimaal te kunnen bedienen moeten we ondernemend tewerk gaan. Dat lukt niet als je zelden of nooit achter je bureau vandaan komt. Ik zie het als mijn taak onze adviseurs te faciliteren bij het bewandelen van nieuwe wegen om onze doelgroep aan het werk te krijgen, maar daarvoor moet ik eerst zelf weten wat er in het veld speelt en dus geregeld met hen op pad gaan. Vervolgens moet ik in staat zijn dat over te brengen op directie, bestuurders en collega managers die het WSPA van opdrachten voorzien. Misschien kun je mijn taak daarom nog het best vergelijken met die van een verbinder tussen bestuur en beleid. Het is een rol die me ligt en die ik hier nog gedurende lange tijd hoop te kunnen vervullen.”