Discussieforum: ‘Generatiebestendig ondernemen’

forum mVO

‘Generatiebestendig ondernemen’

In een sfeervol Hotel Villa Ruimzicht komen we bijeen voor dit laatste discussieforum van 2010. De sneeuw vormt buiten een wit tapijt en de vele kerstkransen binnen maken de winterse sfeer compleet. De groep deelnemers is divers, maar hebben allen een interesse in duurzaam ondernemen. Wie zitten er aan tafel?

Paul van Uum: “TP-Metal is een jong bedrijf, in 2007 begonnen met drie mensen met een visie op metaal. Nu hebben we reeds 25 vaste werknemers en nog eens 15 langdurig uitkeringsgerechtigden die bij ons werkzaam zijn vanuit de gemeente. Wij maken alles van winkelinterieur tot machinebouw en sinds dit jaar zijn we begonnen met solarconstructies voor zonnepanelen.”

Geno Mijnen: “Kremer is al meer dan 45 jaar actief in de installatietechniek, industriële automatisering en telematica. Vanaf 1 januari 2011 is er nieuwe bedrijfstak, duurzame techniek. De afgelopen periode hebben we sterk gezocht naar nieuwe markten en dan vooral vanuit de duurzaamheidsgedachte. Wij zijn verantwoordelijk voor onze 165 medewerkers en door kansen te benutten in deze groeimarkten is onze continuïteit beter te waarborgen.”

Dennis Kaal: “Hotel Villa Ruimzicht is geopend in 2008 dus ook wij zijn erg jong. We hebben enkele weken geleden vol trots de Gouden Green Key in

ontvangst mogen nemen. Dit is een

duurzaamheidkeurmerk voor de toerisme- en recreatiebranche voor bedrijven die

serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid en die meer voor het milieu doen dan de wet- en regelgeving verlangt.”

Hein van Groningen: “Op dit moment ben ik raadslid bij gemeente Oude IJsselstreek voor de PvdA. Hiervoor was ik tweeëneenhalf jaar ondernemer bij Wedeo, maar mijn achtergrond ligt in de technische wereld. Ik heb als adviseur op gebied van duurzame energie voor diverse bedrijven en overheden veel rondgereisd.”

Leonie van Driel: “Bij Wim Bosman zijn belangrijke stappen gezet op het gebied van MVO. Om dit proces verder te coördineren en te integreren in onze bedrijfsstrategie, ben ik sinds 1 november werkzaam als sustainability manager. De afgelopen 11 jaar ben ik werkzaam geweest in diverse management functies.”

Jan Pieter de Wilde: “Kuster Olie bestaat alweer 40 jaar en al een aantal jaren maken wij ons sterk voor bio-brandstof. In Wijnbergen hebben we een tankstation waar we groen gas verkopen, voorheen aardgas, en bio-ethanol. We zijn ook aan het kijken om groen gas in de regio te produceren.”

Otto Willemsen: “Precies een jaar geleden ben ik gestart met mijn eigen adviesbureau, met het credo Rendement uit duurzaamheid. Ik wil MVO uit de geitenwollensokkensfeer halen door bedrijven te adviseren met concrete zaken. Beter verpakken en daardoor verpakkingsmateriaal besparen, is bijvoorbeeld een snelle winst. Ik heb onlangs een cradle2cradle seminar georganiseerd en in het verlengde daarvan de C2C masterclass vanaf februari. Je moet MVO niet doen, je moet het zijn. Het is meer dan groene gordijnen voor de ramen.”

Kaal: “Juist, het is een stukje bewustwording. Ik denk ook wel dat ieder bedrijf zich tegenwoordig bewust is van het feit dat we iets moeten doen. Maar er moet ook iets aan verdiend worden. Er moet winst gemaakt worden, anders gaat het niet werken.”

Van Uum: “Binnen het wettelijk kader heb je een aantal verplichtingen die iedereen wel nakomt. Maar daarbovenop zijn er keuzes, en die komen voort uit je eigen interesses en overtuigingen. Steeds meer ondernemers zijn zich bewust van de keuzes die je zelf kunt maken.”

Het is meer dan

groene gordijnen

voor de ramen

Belangen

Van Groningen stelt een vraag waar zijn tafelgenoten graag op inspringen. “Als ik in Duitsland rijd, vraag ik me, net als vele anderen, altijd af: waarom hier wel en bij ons niet?”

Kaal: “Als je goed naar al die Duitse windmolens kijkt, staan ze allemaal stil. Ze staan hier verkeerd, ze horen in Noord-Europa, daar zijn ze rendabel.” Van Groningen vindt dat een verkeerde redenering: “Alles wat wij willen doen, doen we als een boekhouder. Zodra we praten over groene energie, is de eerste vraag: wat kost het? Ik vind dat je als ondernemer, burger en overheid het lef moet hebben om ze stellen: dit is dikke noodzaak! Je moet dat boekhoudkundig geneuzel daaromheen van je af zetten en realistisch kijken naar wat je kunt doen.”

Kaal werpt tegen: “De energie die je in zo’n molen stopt om hem te maken, moet er toch ook uit komen? En als dat niet lukt…” Maar Van Groningen is het daar niet mee eens. “Zie die molen als een vergadering. Hoe effectief is een vergadering in je onderneming? Daar haal je soms ook maar 10 procent uit. Toch vergader je elke keer weer!”

Willemsen reageert: “Onderzoek heeft aangetoond dat je de mix nodig hebt. Zowel wind- als zonne-energie. Dan heb je het beste rendement èn je gebruikt de twee grootste energiebronnen.”

Maar ook de overheid speelt een grote rol. In Duitsland zijn ze veel actiever in duurzaamheid. Maar Van Groningen heeft nog een mooi voorbeeld. “Iran is een land dat bulkt van de gas en olie. Toch wil de Iraanse overheid 2018 reeds 60% van de energie opwekken uit de zon, wind of afval, ondanks de enorme gas- en oliebronnen. Ze investeren daar enorm in. Als overheid moet je dit soort veranderingen dwangmatig opleggen, maar - en dat is bijna belangrijker - je moet het ook faciliteren. Bij ons is de noodzaak te klein, want we hebben een te grote bel in Slochteren. Draai die maar eens dicht! En laten we dan ook meteen de belangen van een Shell, Gasunie en anderen naar achteren schuiven.”

Wat kan de overheid nog meer doen? Van Groningen weet het wel: “Elke boer die een windmolen of gasinstallatie op zijn terrein zet, krijgt een vergoeding die nergens op lijkt. Dat moet veel beter gestimuleerd worden.” Kaal: “Dan heeft hij er blijkbaar al eentje weten te plaatsen. Ik ken een boer die graag een molen wilde neerzetten, maar geen bouwvergunning kreeg. Die molen is er dus nooit gekomen. Voor zover de goede initiatieven van de burgers die worden platgeslagen door de overheid.”

Van Groningen beaamt dat hij, als voorstander van MVO, vaak de gesprekken in de raad met kromme tenen aanhoort. “Wij moeten ondernemers die willen investeren helpen, faciliteren zoals dat als overheid onze opdracht is. Als overheid hebben wij niet voldoende technologische kenniskennis en moeten we niet de arrogantie hebben om de ondernemer te vertellen hoe hij ermee om moet gaan. Maar ook de ondernemer moet er niet van uitgaan dat alles kan of alles mag, alles in een eerlijke en reële samenwerking en met begrip voor elkaar.”

De Wilde ziet kansen die de overheid kan grijpen: “De bijtelling van een hybride auto is 14% en van een elektrische auto zelfs 0%. Maar een auto die rijdt op groen gas is gewoon 24%. In Noord-Europa doen ze het beter, daar zorgt de overheid ervoor dat biogasauto’s goedkoper zijn dan benzine- en dieselauto’s, zodat mensen automatisch overstappen. Maar olie regeert de wereld. Onze regering heeft de 8 miljard aan accijns op brandstof te hard nodig.”

Maar De Wilde ziet nog een reden, naast een beter milieu, om te kijken naar andere energiebronnen. “Wij zijn gewend aan

genoeg gas om de cv draaiende te houden, aan een tankstation met voldoende benzine om te blijven rijden. Maar China en India zijn opkomende naties met miljoenen mensen die geld gaan verdienen. Zodra Rusland en de Arabische wereld hun gas en olie voor meer geld kwijt kunnen aan de andere kant van de wereld, worden de kranen naar Europa dichtgedraaid.” Mijnen is het hiermee eens: “De oorsprong van oorlogen is vaak vanuit godsdienstoverwegingen. Door toenemende schaarste in de toekomst worden dat brandstofoorlogen.”

Financiële meevallers

De vraag die nu rijst is of die goede initiatieven voortkomen uit alleen een goed hart, of ook uit financiële motieven. Want groen ondernemen is tegenwoordig een uitstekend verkoopargument.

Van Driel: “Hoe je de groene boodschap ook brengt, wij zijn als vervoerder een vervuiler omdat we CO2 uitstoten. Maar we focussen wel op het terugdringen van die uitstoot door bijvoorbeeld vrachten beter te combineren. En de CO2 uitstoot verminderen betekent wel het terugdringen van brandstofverspilling en dus een besparing. Ja, daar zit dan ook een financiële meevaller.” “Inderdaad”, beaamt Kaal. “Door je verbruik terug te dringen en efficiënter met je bronnen om te gaan, maak je ook financieel een slag. Tegelijkertijd kun je dat geld weer inzetten om de iets duurdere groene stroom te kopen. Maar het moet geen winstbejag zijn, het moet vanuit je hart komen.”

Van Groningen maakt wel een kritische kanttekening: “Ik ben ervan overtuigd dat 80% van de ondernemers vooral groen zegt te zijn als marketinginstrument. Terwijl een Wim Bosman en anderen hier, vooral de familiebedrijven, al jaren met dit soort onderwerpen bezig zijn zonder daar ook maar één woord over te zeggen.”

Toch weet ook De Wilde dat groen doen zeker financiële meevallers kan opleveren. “Wij maken ons sterk voor het milieu, en daardoor hebben we nu wel een aanbesteding van de Gemeente Doetinchem gewonnen om het gehele wagenpark groener te maken.” Mijnen vindt dat een mooi voorbeeld. “Ik wou dat bij meer aanbestedingen niet alleen wordt gekeken naar prijs, maar naar het plan dat eraan ten grondslag ligt.”

Volgens De Wilde gebeurt dat wel. “Ik ben ervan overtuigd dat als bedrijven binnen nu en tien jaar niets doen met duurzaamheid, ze hun bestaansrecht verliezen. Kijk naar de bouwbedrijven. Degene die zich de afgelopen jaren hebben gericht op duurzaam bouwen, winnen nu aanbestedingen. Zij gaan het overleven.”

Goed personeelsbeleid loont

Bij MVO wordt het sociale aspect, de medewerkers, vaak achterwege gelaten. Een verantwoord personeelsbeleid vindt men vaak omslachtig en te duur. Hier zijn de forumdeelnemers het niet mee eens. Van Uum: “Als je je personeelsbeleid goed invult en je mensen werken graag voor je, betaalt zich dat terug. Dit heeft alles te maken met vertrouwen en aandacht. En dit hoeft echt niet duurder te zijn dan een slecht beleid. Wij werken bijvoorbeeld veel met stagiaires. Enerzijds geven wij hun een kans op een goede opleiding en daardoor een toekomstperspectief. Maar anderzijds worden onze medewerkers geconfronteerd met de vragen van stagiaires wat zorgt voor een frisse blik op het vak. Daarnaast hebben we ook een project waarbij uitkeringsgerechtigden bij ons een nieuwe kans krijgen op een plek op de arbeidsmarkt. Wij hebben dus een sociaal personeelsbeleid en het is echt niet duurder of omslachtiger dan wanneer we het niet zouden doen. En jullie?”

Mijnen: “Wij werken ook met veel jonge mensen en uitkeringsgerechtigden. Het gaat om het geven van aandacht. Mensen de kans geven om in het arbeidsproces een carrière op te bouwen. Het betekent wel dat er vaak een intensieve begeleiding plaats vindt, deze begeleiding resulteert erin dat medewerkers gemotiveerd raken en een toegevoegde waarde zijn voor onze organisatie. We hebben er allemaal baat bij.”

Willemsen: “Het is heel belangrijk dat je je medewerkers de ruimte geeft om te ontwikkelen zodat ze zelf mee kunnen komen en ze meerdere plekken inzetbaar blijven. Gouden handdrukken werken eigenlijk asociaal. Steek dat geld liever aan de voorkant in je bedrijf in scholing, aandacht en goed beleid, dan heb je die handdruk niet nodig.”

Kaal: “Bij ons vinden we het heel belangrijk dat iedereen een verantwoordelijkheid heeft. Iedereen heeft een eigen taak en kan daarop aangesproken worden. Maar het geeft ook een verantwoordelijkheidsgevoel waardoor ze met meer passie hun werk doen en er ook schik in hebben. Iedereen is bij ons belangrijk. Want een feit is, dat het met onwillige honden slecht hazen vangen is.” Van Groningen vervolgt: “Een goed personeelsbeleid levert gemotiveerde medewerkers op en dus geld. Houd dit dan ook ver weg van boekhouders maar laat het over aan specialisten, personeelsbeleid is een vak en dat doe je er niet zo maar even bij.”

Mijnen: “Bij Kremer is de voorbeeldfunctie ook heel belangrijk. Daarin speelt het management een voorname rol. Als je van je medewerkers verlangt dat zij op tijd beginnen zul je zelf het voortouw moeten nemen. Door zelf het goede voorbeeld te geven, kun je elkaar aanspreken op gemaakte afspraken en verantwoordelijkheden.”

De Wilde: “Wat ondernemers soms vergeten, is dat hun personeel vaak wel het visitekaartje van het bedrijf is. Voor ons zijn dat onze tankwagenchauffeurs. Zij zitten op de weg en hebben contact met de klant.” “Juist”, beaamt Mijnen, “op het toilet bij onze monteurs hangt op de spiegel de sticker: ‘zo ziet de klant jou’. Voor ons zijn dat onze ambassadeurs.”

“Vergeet niet dat een goed verhaal één keer wordt verteld, en een slecht verhaal acht keer”, voegt Willemsen eraan toe. “Je bent enorm kwetsbaar tegenwoordig.”

Ontwikkeling stimuleren

De forumdeelnemers krijgen de laatste stelling van deze ochtend voorgelegd: het heeft geen zin om nu duurzaam te opereren, over tien jaar zijn er weer zoveel nieuwe ontwikkelingen geweest dat wat nu duurzaam is, dan vreselijk achterhaald is. Van Uum reageert als eerste: “Dat klopt zeker. Maar, de ontwikkelingen van nu heb je nodig om zometeen verder te gaan. Neem als voorbeeld zonnepanelen. Die ontwikkeling daarin gaat razendsnel. Maar het is van de zotte om nu geen panelen te kopen omdat je de ontwikkelingen wilt afwachten, want zonder de investering van nu komt de ontwikkeling stil te liggen.” Willemsen beaamt dit volmondig: “Ik heb onlangs een Prius gekocht. Je kunt wel klagen over de batterij die erin zit, maar als je deze auto’s niet koopt, rem je de verdere ontwikkeling naar de elektrische auto.”

Kaal bekijkt het van de andere kant: “Wij kopen nu duurzaam in bij regionale boeren. Al die streekproducten hebben een kortere weg af te leggen en op die manier werken we nù aan een beter milieu en heeft het niets met later te maken.”

Van Driel merkt een ander investeringsprobleem op: “De angst voor de kosten is groot. Veel ondernemers hebben het idee dat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten. Zeker in de transportwereld. Er heerst angst dat het niets oplevert.”

Een probleem kan ook zijn de enorme hoeveelheid aan termen. MVO, duurzaamheid, cradle2cradle, CO2-footprint. Dan raak je de groene weg toch ook kwijt? De Wilde: “Kun je al die termen niet samenvatten onder één woord: generatiebestendig ondernemen?” Dat idee wordt door iedereen toegejuicht.

oost-gelderland business | nummer 6 | januari 2011

Deelnemers:

• Leonie van Driel, sustainability manager Wim Bosman Groep

• Hein van Groningen, raadslid

Gemeente Oude IJsselstreek

• Dennis Kaal, mede-eigenaar

Hotel Villa Ruimzicht

• Geno Mijnen, bedrijfsleider

Installatietechniek Kremer BV

• Paul van Uum, directeur, TP-Metal BV

• Jan Pieter de Wilde, Kuster Olie

• Otto Willemsen, eigenaar Duurzaam4Life

oost-gelderland business | nummer 6 | januari 2011

oost-gelderland business | nummer 6 | januari 2011

Tips en tricks

Otto Willemsen: Heb een duidelijke visie van wat je wilt, dan kun je het goed gaan invullen.

Dennis Kaal: Maak je personeel verantwoordelijk, dan leeft het veel meer en kom je stukken verder.

Leonie van Driel: Zie het als een middel om naar je eigen processen te kijken en efficiënter te werken. MVO motiveert je om innoverend te zijn.

Paul van Uum: Bewustwording - verantwoordelijkheid - discipline. Wees je bewust van wat je doet of moet doen, maak dit kenbaar aan je mensen en kom de afspraken met elkaar na.

Geno Mijnen: Maak het belangrijk. Creëer interne en externe bewustwording en beloon mensen die hun nek durven uit te steken.

Jan Pieter de Wilde: Geef de regionale spelers de mogelijkheid om te zien dat je in ze gelooft.

Hein van Groningen: Als je van de daken schreeuwt dat je groen bent, moet je het toonbaar maken. Laat de resultaten zien als je durft.